Door de vrije beschikbaarheid van de broncode heeft elke gebruiker de vrijheid om deze software te kopiëren, te wijzigen en te exploiteren. Dit in tegenstelling tot de proprietary (gesloten) software van bedrijven als Microsoft, Oracle, Sun, IBM en andere, waarvan de licenties sterke beperkingen opleggen aan het gebruik en de verdere verspreiding ervan.

 

De aan Open Source verbonden vrijheid heeft geleid tot een aantal interessante effecten:

 

Betere kwaliteit: aangezien iedere gebruiker kan beschikken over de broncode, kan ook iedereen de kwaliteit daarvan toetsen. Open Source wordt meestal ontwikkeld en verbeterd door netwerken van zeer veel programmeurs die samenwerken via het Internet. Dit betekent dat de software zeer snel evolueert tot robuuste, stabiele en onderhoudsvrije software. Bovendien worden eventuele fouten snel opgespoord en in een hoog tempo verholpen. Dit ontwikkelingsmodel voor software zorgt ervoor dat het resulterende product beter van kwaliteit is dan een vergelijkbaar product gemaakt door over het algemeen een veel kleinere groep programmeurs binnen één bedrijf.

 

Hoge innovatiesnelheid: door het publiceren van oplossingen voor problemen binnen de kennisnetwerken van programmeurs over het Internet is de Open Source gemeenschap een grote motor achter de ontwikkeling van nieuwe software technieken.  Dit heeft er bijvoorbeeld al voor gezorgd dat bedrijven als IBM en HP hun eigen UNIX varianten steeds meer laten varen en zich meer en meer richten op Linux. Ook een bedrijf als Oracle adviseert voor zijn database tegenwoordig vaak geen Windows of Solaris meer maar Linux als operatingsysteem.

 

Betere prijs/prestatie verhouding: Open Source oplossingen zijn niet gratis, hoewel men dit vaak denkt. Een oplossing bestaat immers uit meer dan alleen software. Zo zal er bijvoorbeeld altijd expertise, ondersteuning en ook hardware nodig zijn. Open Source veroorzaakt een verschuiving in het businessmodel, van licentie gebaseerd naar een diensten model. Zo richt OpenSesame ICT zich op het leveren van totaal oplossingen, en is het aloude "dozen schuiven" daar in feite geen onderdeel meer van. Ook  gaat Open Source over het algemeen veel economischer om met systeemeisen, waardoor de rat race van telkenmale de aanschaf van nieuwe hardware & nieuwe besturingssoftware wordt doorbroken. De betere prijs/prestatie verhouding is niet alleen gunstig voor bedrijven (verminderen van de automatiseringskosten, in vakjargon TCO) maar ook  voor publieke sectoren als het onderwijs en de overheid.

 

Gedreven door eindgebruikers: de ontwikkeling van Open Source wordt hoofdzakelijk gedreven door de wensen van de gebruiker. Gebruikers hebben veelal direct contact met ontwikkelaars van de software. Door de gebruiker gewenste uitbreidingen worden bij voldoende draagvlak in het product verwerkt. Vaak is hier dan sprake van een toename in de arbeidsproductiviteit. Indien voldoende draagvlak ontbreekt heeft de gebruiker de vrijheid om gewenste functies zelf aan de software toe te voegen of te laten toevoegen door bedrijven als OpenSesame ICT, die hierin zijn gespecialiseerd. Ook dan is toename van de arbeidsproductiviteit te bereiken.